Aktualność Prawo
Dodatkowe dni wolne na work-life balance? Unijne dyrektywy na razie nie dla Polski
Unijne ruchy często sprawiają trudność polskiemu ustawodawcy. Nie inaczej jest tym razem. Dyrektywa Unii Europejskiej o równowadze w życiu zawodowym i prywatnym rodziców nadal nie znalazła odniesienia w polskim prawie pracy. Dlaczego?
Balans między życiem rodzinnym a zawodowym? Polska źle na tle Europy
Polski są mniej aktywne zawodowo niż ich koleżanki z pozostałych krajów Unii Europejskiej. Średnia aktywności zawodowej wśród kobiet z Unii Europejskiej w wieku produkcyjnym wynosi 68 proc., w Polsce — tylko 63 proc. Jeszcze gorzej sytuacja wygląda wśród kobiet, które urodziły co najmniej troje dzieci. Wskaźnik zatrudnienia tej grupy kobiet to 57 proc., kiedy w wśród mężczyzn w tym samym położeniu rodzinnym wynosi on 85 proc. Przyczyn tej sytuacji możemy szukać na wielu płaszczyznach, między innymi w konstrukcji prawa pracy.
Dyrektywa przedstawiona przez organy Unii Europejskiej ma przynieść pozytywne zmiany i sprawić, by rynek pracy był nieco bardziej przyjazny dla rodziców, przez co zwiększy się ich zatrudnienie. Jak sytuacja będzie wyglądać w rzeczywistości i kiedy doczekamy się nowelizacji kodeksu pracy?
Przeczytaj również: Zmieniamy stanowiska lub pracodawców. Co jest przyczyną?
Kiedy zmiany w kodeksie pracy?
Zmiany, których podstawą jest unijna dyrektywa, powinny wejść do polskiego kodeksu pracy w sierpniu 2022 roku. Chociaż na stronie Rządowego Centrum Legislacji projekt ustawy zmieniającej prawo pracy pojawił się już w lutym, już w czerwcu istniała uzasadniona obawa, że ustawodawca nie zdąży uchwalić jej w planowanym terminie. Na początku lata projekt był dopiero na etapie opiniowania. Jak słusznie przewidywano, do tej pory w życie nie weszły żadne zmiany. Czy uda się to w 2023 roku? Zobaczymy.
Dwa dni wolnego w przypadku „siły wyższej”
Jedną ze zmian, które pojawiły się w projekcie ustawy, jest między innymi płatne zwolnienie od pracy w wymiarze dwóch dni lub szesnastu godzin w roku kalendarzowym z powodu wydarzeń wywołanych działaniem tzw. siły wyższej. Sprawy muszą być związane z życiem rodzinnym pracownika i dotyczyć wypadku lub choroby. Czym różnią się takie dni wolne od urlopu na żądanie? Nie będą one zmniejszać puli dni urlopowych do wykorzystania i będą płatne. Za okres zwolnienia pracownik ma otrzymać 50 proc. wynagrodzenia obliczanego jak za wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego.
Chociaż pomysł jest korzystny dla pracowników, pracodawcy mają przed sobą kolejne wyzwanie. Dni wolne spowodowane siłą wyższą to wzrost kosztów pracowniczych, nieprzewidywalność w sprawach organizacyjnych oraz, co dosyć istotne, brak możliwości w weryfikacji istnienia wydarzenia, które powoduje nagłą nieobecność pracownika.
Podsumowując, pracownikowi oprócz dotychczasowych czterech dni w ramach pełnopłatnego urlopu, przysługiwać będą dodatkowe dwa z zachowaniem połowy wynagrodzenia.
Przeczytaj również: Rezygnacja z obecnej pracy? Myśli o niej 14% Polaków.
Pięć dni urlopu opiekuńczego
W projekcie ustawy znalazł się także urlop opiekuńczy w wymiarze do pięciu dni w roku kalendarzowym, który ma przysługiwać w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny, lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop jest jednak urlopem niepłatnym i przysługuje w przypadku bardzo ograniczonego grona rodziny. W projekcie ustawy wspomina się wyłącznie o dzieciach, rodzicach oraz małżonku.
Urlop ma być udzielany na podstawie wniosku określającego przyczynę, stopień pokrewieństwa oraz adres osoby, którą pracownik będzie się opiekować. Wniosek należy złożyć 3 dni przed rozpoczęciem urlopu. Urlop opiekuńczy, podobnie jak dwa dni wolnego, nie wlicza się do puli dni urlopowych.
Urlop rodzicielski? Będzie go więcej.
Projekt nowelizacji kodeksu, zgodnie z unijną dyrektywą, przewiduje wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego. Dłuższy urlop ma przysługiwać w wymiarze do 41 tygodni (w przypadku porodu mnogiego do 43). Każdemu z rodziców będzie przysługiwało niezbywalne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Celem tego rozwiązania jest zachęcenie ojców do wykorzystywania przysługującego im prawa do urlopu oraz do budowania więzi z dzieckiem już od pierwszych tygodni życia.
Przeczytaj również: Prawa rodziców w pracy
Elastyczny czas pracy rodziców
To nie koniec udogodnień. Rodzice dzieci do ósmego roku życia mogą wnioskować u pracodawcy o bardziej elastyczną organizację pracy i ochronę przed niekorzystnym traktowaniem z powodu korzystania przez pracownika z uprawnień przysługujących na podstawie przepisów Kodeksu pracy. Ustawodawca zakłada także, że rodzic dziecka do ósmego roku życia musi wyrazić zgodę na pracę w godzinach nadliczbowych czy delegację poza stałe miejsce pracy. Do tej pory sytuacja dotyczyła rodziców dzieci do czwartego roku życia.
