Czym jest asertywność w pracy?

Asertywność to podstawa skutecznej komunikacji. Liczne napięcia i nieporozumienia, coraz gorsze wyniki, niska efektywność lub brak zaangażowania to tylko niektóre skutki, z którymi musimy się zmierzyć, jeśli nie potrafimy otwarcie mówić o swoich potrzebach. W takich przypadkach pracownicy zwykle stają się coraz bardziej sfrustrowani i przemęczeni, mają mniej energii do działania, okazują się też szczególnie podatni na przewlekły stres lub wypalenie zawodowe. Znacznie trudniej przychodzi im przy tym elastyczne reagowanie na problemy, kreatywne rozwiązywanie zadań i radzenie sobie z codziennymi wyzwaniami. Czym się charakteryzuje ta umiejętność i jak ją rozpoznać? Asertywność polega na stanowczym, swobodnym i konstruktywnym wyrażaniu swoich potrzeb, przekonań i emocji. Kiedy jej nie posiadasz, masz tendencję do:

• przepraszania, nawet jeśli nie zrobiłeś nic złego;
• starania się o pozwolenie na różne rzeczy, nawet jeśli nie jest to konieczne;
• nie stawania w swojej obronie;
• problemów z wyrażaniem swoich potrzeb, opinii, pragnień i uczuć. Możesz czuć, że nie chcesz przeszkadzać ludziom lub że to, co masz do powiedzenia, nie jest ważne;
• mówienia zbyt cicho, pytającym tonem.

---

Przeczytaj również: Jakich umiejętności szukają pracodawcy?

---

Jak nauczyć się asertywności?

Asertywność w pracy można ćwiczyć. Nauka będzie wymagać jednak czasu, poświęcenia i cierpliwości. Jak się do tego zabrać? Wyobraź sobie, że próbujesz przekazać współpracownikowi lub szefowi wiadomość, która może być stosunkowo trudna do zaakceptowania. Zadaj sobie następujące pytania: Jaki jest mój cel? Co chcę powiedzieć? Jak chciałbym to powiedzieć?

Spróbuj odegrać całą scenę w myślach. Przygotuj się na kilka różnych scenariuszy, uwzględniając charakterystyczne reakcje swojego przełożonego lub lidera zespołu. Jeśli chcesz, możesz też poprosić o pomoc bliską osobę. Wypowiedz na głos kwestie, których w normalnej sytuacji nie byłbyś nawet w stanie poruszyć. Zwróć też uwagę na szkodliwe przyzwyczajenia, które mogłyby zakłócić swobodną, naturalną komunikację, takie jak niepotrzebne przepraszanie. Wykonuj podobne ćwiczenia aż do momentu, w którym będziesz czuć się swobodnie, wyrażając własne opinie. Czasami największą pomocą są różnego rodzaju poradniki, które koncentrują się na rozwoju umiejętności miękkich lub asertywności w pracy. Przy okazji możesz też zastanowić się nad rzeczami, które na co dzień okazują się dla Ciebie trudne, takimi jak zamawianie innego dania w restauracji lub odmawianie, jeśli współpracownicy proszą o drobne zmiany w grafiku.

---

Przeczytaj również: Niepokój związany z poszukiwaniem pracy. Jak nad nim zapanować?

---

Skuteczne stawianie granic

Odpowiadasz na służbowe wiadomości jeszcze długo po powrocie do domu, nie radzisz sobie z presją, a może przez dodatkowe, niechciane projekty masz coraz mniej wolnego czasu? Chociaż czasami trzeba pójść na ustępstwa, na dłuższą metę brak asertywności w pracy przynosi więcej szkody niż pożytku. Jak temu zaradzić? Przede wszystkim spróbuj ustalić swoje granice. Zastanów się, co możesz tolerować i akceptować, a jakie rzeczy w relacjach z innymi zwyczajnie Cię stresują. Przypomnij sobie powtarzające się, nieprzyjemne sytuacje, w których do tej pory nie działałeś w zgodzie z własnymi emocjami. Sygnałem ostrzegawczym bywają wówczas negatywne, intensywne emocje, takie jak dyskomfort, tłumiona frustracja lub uraza.

Nie potrafisz odmawiać? Nawet jeśli starasz się być dostępny i pomocny, nie powinieneś ignorować własnych potrzeb. W trudnej sytuacji warto zastosować technikę stawiania granic, która stawia się z kilku podstawowych kroków: prośby i bezpośredniego zwrócenia uwagi na to, co nam przeszkadza; informacji o naszych obawach i uczuciach; wyraźnym zasygnalizowaniu oczekiwań wobec rozmówcy i zapowiedzi konsekwencji, które wyciągniemy, jeśli jego zachowanie nie ulegnie zmianie, takich jak przerwanie rozmowy.

Jak być asertywnym w pracy? Sztuka odmowy

Pracownicy, którzy opanowali tę umiejętność, nie tylko potrafią swobodnie i precyzyjnie wyrażać własne, często odmienne opinie. Przy okazji wzmacniają też swoją samoocenę, są znacznie bardziej pewni siebie i mają większą szansę na osiągnięcie zawodowych celów. Co zrobić, by nad tym popracować? Na samym początku warto przyjrzeć się swoim… przekonaniom. Zmieniając swoje nastawienie, będziemy w stanie zachować swobodę i skutecznie bronić własnych praw w kontaktach z innymi ludźmi. Podstawą asertywnego zachowania jest przeświadczenie, że:

• mamy wiele do zaoferowania swoim współpracownikom i możemy wnieść określone wartości w codziennych interakcjach;
• podobnie jak inni ludzie, z którymi nawiązujemy kontakt, mamy określone potrzeby do zaspokojenia.

Masz problem z asertywnością? Zacznij pracować nad negatywnymi, toksycznymi myślami, które nachodzą Cię w sytuacji stresowej. Unikaj wyolbrzymiania problemów, samooskarżania, rozpamiętywania i stawiania sobie wygórowanych warunków, które należy spełnić, nim będziesz mógł zająć bardziej zdecydowane stanowisko. Nie próbuj też nadmiernie usprawiedliwiać się i tłumaczyć. Wystarczy, że krótko poinformujesz współpracowników o swojej decyzji, a następnie postarasz się rozładować napięcie, na przykład zmieniając temat lub nawiązując do ich poprzedniej wypowiedzi. Czasami niezbędne okazuje się też wyrażanie stanowczej prośby, by rozmówca przestał nalegać lub namawiać Cię do zmiany zdania.

---

Sprawdź także: Toksyczne środowisko pracy. Sygnały ostrzegawcze

---

Asertywność nie oznacza agresji

Wbrew pozorom otwarte i jednoznaczne wyrażanie swoich opinii nie jest równoznaczne z byciem apodyktycznym lub nachalnym. Asertywność nie musi przecież wiązać się z brakiem szacunku dla innych ludzi. Oznacza to jedynie, że doceniamy zarówno własne przekonania i emocje, jak też opinie otaczających nas osób. Podstawowym celem jest w tym przypadku stworzenie pola do satysfakcjonującej, długotrwałej współpracy, która nie odbywa się kosztem osobistej lub zawodowej satysfakcji. Jak tego dokonać? Najlepiej wyrażać się w szczery, otwarty sposób, który prowadzi do produktywnej dyskusji. Na tej podstawie będziemy więc w stanie wspólnie znaleźć rozwiązanie problemów i trudnych sytuacji.